Οι προτάσεις με κλιτό/άκλιτο ρηματικό τύπο

SA5

 

Δευτερεύουσες προτάσεις με κλιτό ρηματικό τύπο (Finitsätze)

 

Οι δευτερεύουσες προτάσεις, οι οποίες περιέχουν έναν κλιτό ρηματικό τύπο, αποτελούν την πλειονότητα των δευτερευουσών προτάσεων. Οι ακολουθία των λέξεων στις Finitsätzen ανταποκρίνεται στον Stellungstyp 3, όπου ο κλιτός ρηματικός τύπος καταλαμβάνει την τελευταία θέση της πρότασης. Οι Finitsätze λειτουργούν συντακτικά ως υποκείμενο, ως αντικείμενο, ως επιρρηματικός προσδιορισμός και ως επιθετικός προσδιορισμός.

 

  Παραδείγματα  
Es ist wichtig, dass man Fremdsprachen lernt. υποκείμενο
Niemand weiß, dass er verheiratet ist. αντικείμενο
Ich habe als Statist gearbeitet, als ich in Köln studierte. επιρρηματικός προσδιορισμός
Das Buch, das ich gerade lese, ist sehr interessant. επιθετικός προσδιορισμός

 


 

 

Δευτερεύουσες προτάσεις με άκλιτο ρηματικό τύπο

 

Υπάρχουν δύο ομάδες δευτερευουσών προτάσεων που περιέχουν άκλιτο ρηματικό τύπο, οι Infinitivsätze και οι Partizipialsätze. Στις Infinitivsätzen γίνεται μια παραιτέρω διάκριση ανάμεσα σε αυτές που εισάγονται με κάποιο συνδεσμό και σε αυτές που δεν εισάγονται με σύνδεσμο.

 

 

Infinitivsätze (απαρεμφατικές προτάσεις)

 

Οι Infinitivsätze περιέχουν ένα απαρέμφατο που συνοδεύεται από το μόριο zu και φυσικά όλους τους όρους (αντικείμενο και επιρρηματικούς προσδιορισμούς), που έχουν και οι Finitsätze.

 

Σε αντίθεση όμως με τις Finitsätzen, στις Infinitivsätzen παραλείπεται το υποκείμενο στην πρόταση. Στις Infinitivsätzen που εισάγονται με σύνδεσμο, το παραλειπόμενο υποκείμενο ταυτίζεται με το υποκείμενο της κύριας πρότασης.Στις Infinitivsätzen που δεν εισάγονται με σύνδεσμο, συμπίπτει το υποκείμενο της απαρεμφατικής πρότασης με το υποκείμενο ή το αντικείμενο σε αιτιατική ή δοτική της κύριας πρότασης.

 

  Παραδείγματα  
Sie treibt Sport, um abzunehmen. Infinitivsatz με σύνδεσμο
υποκείμενο Δ.Π. (sie) = υποκείμενο Κ.Π. (sie)
   
Er beschloss, Jura zu studieren. Infinitivsätze χωρίς σύνδεσμο
υποκείμενο Δ.Π. (er) = υποκείμενο Κ.Π. (er)
Wir bitten dich, dem Kind zu helfen.
υποκείμενο Δ.Π. (du) = αντικείμενο σε αιτιατική Κ.Π.(dich)
Er riet ihr, zum Arzt zu gehen.
υποκείμενο Δ.Π. (sie) = αντικείμενο σε δοτική Κ.Π. (ihr)

 

Η ακολουθία των λέξεων στις Infinitivsätzen ανταποκρίνεται στον Stellungstyp 3, όπου ο άκλιτος ρηματικός τύπος καταλαμβάνει την τελευταία θέση της πρότασης. Πριν από το απαρέμφατο βρίσκεται πάντα το zu.

 

 

Οι Infinitivsätze που εισάγονται με σύνδεσμο λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί. Ενώ οι Infinitivsätze που δεν εισάγονται με σύνδεσμο λειτουργούν ως υποκείμενα και αντικείμενα.

 

  Παραδείγματα  
Sie treibt Sport, um abzunehmen.
επιρρηματικές προτάσεις
Infinitivsatz με σύνδεσμο
Er ist gegangen, ohne sich zu verabschieden.
Das Kind sieht den ganzen Tag fern, statt zu lernen.
Sie hat nicht getan, außer zu lachen.
   
Er beschloss, Jura zu studieren.
αντικείμενο
Infinitivsätze χωρίς σύνδεσμο
Es ist wichtig, Fremdsprachen zu lernen.
υποκείμενο

 


 

 

Partizipialsätze (μετοχικές προτάσεις)

 

Οι Partizipialsätze περιέχουν μια μετοχή και φυσικά όλους τους όρους (αντικείμενο και επιρρηματικούς προσδιορισμούς), που έχουν και οι Finitsätze.

 

Σε αντίθεση όμως με τις Finitsätzen, στιςνPartizipialsätzen παραλείπεται το υποκείμενο στην πρόταση. Στις Partizipialsätzen το παραλειπόμενο υποκείμενο ταυτίζεται κατά κανόνα με το υποκείμενο της κύριας πρότασης.

 

  Παραδείγματα  
In Köln angekommen, telefonierte er nach Hause. Partizipialsatz
υποκείμενο Partizipialsatzes (er) = υποκείμενο Κ.Π. (er)
Ihr Vater, in Ostberlin geboren, lehrte an der Humboldt-Universität.
υποκείμενο Partizipialsatzes (ihr Vater) = υποκείμενο Κ.Π. (ihr Vater)

 

 

Οι Partizipialsätze λειτουργούν ως επιρρηματικοί ή επιθετικοί προσδιορισμοί.

 

  Παραδείγματα  
In Köln angekommen, telefonierte er nach Hause. Adverbialsatz
Nachdem er in Köln angekommen war, telefonierte er nach Hause.
   
Ihr Vater, in Ostberlin geboren, lehrte an der Humboldt-Universität. Attributsatz
Ihr Vater, der in Ostberlin geboren ist, lehrte an der Humboldt-Universität.

 


 

 

Partizipialsätze ως επιρρηματικές προτάσεις

 

 

Οι Partizipialsätze, οι οποίες λειτουργούν ως επιρρηματικές προτάσεις, μπορούν να έχουν τις εξής σημασίες:

 

- τροπικές

 

  Παράδειγμα
Auf den Knopf drückend, löschte er alle Dateien.
Er löschte alle Dateien, indem er auf den Knopf drückte.

 

- χρονικές

 

   Παράδειγμα
Ein Kaugummi kauend, entschuldigte er sich bei seiner Freundin.
Während er ein Kaugummi kaute, entschuldigte er sich bei seiner Freundin.

 

- αιτιολογικές

 

   Παράδειγμα
Von seiner Ehrlichkeit überzeugt, lieh er ihm das Geld.
Weil er von seiner Ehrlichkeit überzeugt war, lieh er ihm das Geld.

 

- υποθετικές

 

   Παράδειγμα
Mit Italien verglichen, ist das Wetter in Deutschland kälter.
Wenn das Wetter in Italien mit dem in Deutschland verglichen wird, ist es in Deutschland kälter.

 

- εναντιωματικές

 

   Παράδειγμα
Obwohl gut vorbereitet, fiel er durch.
Obwohl er sich gut vorbereitet hat, fiel er durch.

 


 

 

Partizipialsätze ως επιθετικές προτάσεις

 

Οι Partizipialsätze, οι οποίες λειτουργούν ως επιθετικές προτάσεις, μπορούν να βρίσκονται πριν από κάποιο συγκεκριμένο ουσιαστικό. Τότε οι μετοχές είναι μεταβαλλόμενες. Κλίνονται δηλαδή όπως τα επίθετα σύμφωνα με το γένος, την πτώση και τον αριθμό του ουσιαστικού που προσδιορίζουν. Ακόμη διατηρούν όλα τα απαραίτητα συμπληρώματα και μπορούν με ελεύθερους όρους να διευρυνθούν.

 

  Παραδείγματα για Partizip I  
Die Kinder, laut lachend, betraten das Zimmer. η μετοχή δε μεταβάλλεται

Die laut lachenden Kinder betraten das Zimmer.

η μετοχή μεταβάλλεται

 

  Παραδείγματα για Partizip II  
Die Freunde, zur Party eingeladen, kauften Geschenke. η μετοχή δε μεταβάλλεται

Die zur Party eingeladenen Freunde kauften Geschenke.

η μετοχή μεταβάλλεται

 


 

 

Ενεργητική - παθητική σημασία / Σύγχρονο - Προτερόχρονο

 

Οι Partizipialsätze σχηματίζονται με τη χρήση της Partizip I ή της Partizip II. Η σημασία των Partizipialsatzes διαφέρει ως προς τη χρήση των μετοχών Partizips I ή II όσον αφορά τη φωνή του ρήματος (ενεργητική - παθητική) και το χρόνο (σύγχρονο - προτερόχρονο).

 

 

Επιπλέον η σημασία εξαρτάται και από το αν το ρήμα, από το οποίο προέρχεται η μετοχή, είναι μεταβατικό ή αμετάβατο.

 

Αν το ρήμα από το οποίο προέρχεται η μετοχή είναι μεταβατικό, τότε η μετοχή ενεστώτα (Partizip I) έχει ενεργητική σημασία και εκφράζει το σύγχρονο σε σχέση με την κύρια πρόταση.Αντίθετα η μετοχή παρακειμένου (Partizip II) έχει παθητική σημασία και εκφράζει το προτερόχρονο σύμφωνα με τον κανόνα.

 

  μετοχή φωνή χρόνος
μεταβατικό ρήμα Partizip I ενεργητική σύγχρονο
Partizip II παθητική προτερόχρονο

 

  Παραδείγματα μετοχών ως επιθετικοί προσδιορισμοί schreiben = μεταβατικό ρήμα
Die die Klassenarbeit schreibenden Schüler haben noch 30 Minuten Zeit. Partizip I
Die Schüler, die die Klassenarbeit schreiben, haben noch 30 Minuten Zeit. ενεργητική, σύγχρονο
Die geschriebene Klassenarbeit enthält schwierige Aufgaben. Partizip II
Die Klassenarbeit, die geschrieben wurde, enthält schwierige Aufgaben. παθητική, προτερόχρονο

 


 

 

Αν το ρήμα, από το οποίο προέρχεται η μετοχή, είναι αμετάβατο, τότε η μετοχή ενεστώτα (Partizip I) έχει ενεργητική σημασία και εκφράζει το σύγχρονο σε σχέση με την κύρια πρόταση.Τα αμετάβατα ρήματα που σχηματίζουν τον παρακείμενο με το βοηθητικό ρήμα haben, δεν έχουν Partizip II.

 

Μόνο τα αμετάβατα ρήματα που σχηματίζουν τον παρακείμενο με το βοηθητικό ρήμα sein έχουν Partizip II. Σε αυτή την περίπτωση έχουν ενεργητική σημασία και εκφράζουν κατά κανόνα το προτερόχρονο.

 

  μετοχή φωνή χρόνος
αμετάβατα ρήματα Partizip I (σχηματισμός παρακειμένου με haben) ενεργητική σύγχρονο
Partizip I (σχηματισμός παρακειμένου με sein) ενεργητική σύγχρονο
Partizip II (σχηματισμός παρακειμένου με sein) ενεργητική προτερόχρονο

 

  Παραδείγματα μετοχών ως επιθετικοί προσδιορισμοί  
leben = αμετάβατο ρήμα (παρακείμενος με haben)  
Der in Berlin lebende Schriftsteller arbeitet an seinem neuen Buch. Partizip I
Der Schriftsteller, der in Berlin lebt, arbeitet an seinem neuen Buch. ενεργητική, σύγχρονο
ankommen = perfektives αμετάβατο ρήμα (παρακείμενος με sein)  
Der gerade ankommende Zug, fährt zum Flughafen. Partizip I
Der Zug, der gerade ankommt, fährt zum Flughafen. ενεργητική, σύγχρονο
Peter steigt in den vor kurzem angekommenen Zug ein. Partizip II
Peter steigt in den Zug ein, der vor kurzem angekommen ist. ενεργητική, προτερόχρονο