Η σύνταξη της πρότασης

Η σύνταξη είναι η τοποθέτηση των όρων της πρότασης σε μια λογική σειρά για την κατασκευή τέλειου λόγου. Γι' αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη, ότι η σωστή τοποθέτηση των όρων της πρότασης ορίζεται από συγκεκριμένους συντακτικούς κανόνες. Υπάρχουν συντακτικές τάσεις, οι οποίες οδηγούν σε μια μεγάλη ποικιλία δυνατοτήτων τοποθέτησης των όρων της πρότασης.

Κατά την ανάλυση της σύνταξης μιας πρότασης ξεκινά κανείς από το Prädikat, το οποίο είναι ο βασικός όρος της πρότασης. Το Prädikat αποτελείται τουλάχιστον από έναν (κλιτό) ρηματικό τύπο. Η θέση του (κλιτού) ρηματικού τύπου είναι στα γερμανικά καθορισμένη και σταθερή και βάση αυτού διακρίνονται τρεις τύποι θέσης (Stellungstypen).

Στον Stellungstyp 1 ο κλιτός ρηματικός τύπος καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση, στο Stellungtyp 2 την πρώτη θέση και στον Stellungstyp 3 την τελευταία θέση.

Αν το Prädikat αποτελείται από τον κλιτό ρηματικό τύπο και από άλλα μέρη, τότε πρόκειται για πολυλεκτικό Prädikat. Τα υπόλοιπα μέρη του Prädikat στον Stellungstyp 1 και 2 βρίσκονται στο τέλος της πρότασης, ενώ στον Stellungstyp 3 βρίσκονται πριν από τον κλιτό ρηματικό τύπο στην προτελευταία θέση.

Σε καθένα από τους τρεις Stellungstypen δημιουργείται μέσω του Prädikat ένα πλαίσιο, το οποίο χωρίζει την πρόταση σε τρία ή δύο συντακτικά πεδία.

Στον Stellungstyp 1 υπάρχουν τρία συντακτικά πεδία, το πεδίο πριν τον κλιτό ρηματικό τύπο (Vorfeld), το πεδίο ανάμεσα στα μέρη του Prädikat (Mittelfeld) και το πεδίο μετά από τα μέρη του Prädikat (Nachfeld).

Στον Stellungstyp 2 υπάρχει μόνο ένα Mittelfeld και ένα Nachfeld.

Το ίδιο ισχύει και στον Stellungstyp 3, όπου δημιουργείται ένα πλαίσιο με το σύνδεσμο εισαγωγής και το Prädikat.

Το Vorfeld και το Nachfeld μπορούν κατά κανόνα να καταληφθούν μόνο από ένα όρο, ενώ στο Mittelfeld μπορούν να βρίσκονται πολλοί όροι.

Το Mittelfeld μπορεί δηλαδή να καταλαμβάνεται από όλους τους όρους της πρότασης, όπως από το υποκείμενο, το αντικείμενο σε αιτιατική, δοτική, γενική ή το εμπρόθετο αντικείμενο ή από επιρρηματικούς προσδιορισμούς.  Η τοποθέτηση των όρων της πρότασης στο Mittelfeld ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό συντακτικούς κανόνες, οι οποίοι δεν μπορούν να καθορίσουν μια μόνο σωστή θέση.  Σε αυτό συμβάλλουν πολλοί παράγοντες όπως το είδος του όρου, του τύπου και του νοήματος καθώς και για μια ολοκληρωμένη επικοινωνιακή λειτουργία ή απλά η πρόθεση του ομιλητή να τονίσει κάτι συγκεκριμένο.